Bể phốt hay bị tắc: Nguyên nhân và cách xử lý dứt điểm
Bể phốt là một bộ phận không thể thiếu trong hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt của mỗi gia đình, tòa nhà, nhà máy hay khu dân cư. Tuy nhiên, tình trạng bể phốt bị tắc nghẽn lại là vấn đề phổ biến, gây ra nhiều phiền toái như mùi hôi khó chịu, nước thải trào ngược, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe của người dân. Theo thống kê của Bộ Xây dựng năm 2022, có đến 38% các hộ gia đình tại các đô thị lớn từng gặp sự cố tắc nghẽn bể phốt ít nhất một lần trong vòng 5 năm. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các phương pháp xử lý dứt điểm sẽ giúp người sử dụng chủ động phòng tránh, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường sống.
Nguyên nhân phổ biến khiến bể phốt bị tắc
1. Thiết kế và thi công bể phốt không đạt chuẩn
Một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng tắc nghẽn bể phốt là do thiết kế và thi công không đúng kỹ thuật. Theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 10333-1:2014, bể phốt phải đảm bảo các yếu tố về thể tích, số ngăn, độ dốc ống dẫn, vị trí lắp đặt và vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, thực tế khảo sát của Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng cho thấy, có tới 27% bể phốt dân dụng tại Hà Nội và TP.HCM không đạt chuẩn về thể tích, 19% sử dụng vật liệu không phù hợp, dẫn đến khả năng lắng lọc kém, dễ bị tắc nghẽn.
Ngoài ra, việc bố trí số ngăn bể phốt không hợp lý (chỉ có 1 ngăn thay vì 2-3 ngăn), không có hệ thống thông hơi hoặc lắp đặt ống dẫn thải quá nhỏ cũng là nguyên nhân khiến chất thải không được phân hủy triệt để, tích tụ lâu ngày gây tắc nghẽn.
Tham khảo thêm Nên xây bể phốt mấy ngăn để đảm bảo thoát nước tốt nhất?
2. Ý thức sử dụng và thói quen sinh hoạt chưa đúng
Thói quen xả rác thải không phân hủy như băng vệ sinh, tã lót, bao cao su, giấy vệ sinh dày, tóc, vải vụn... vào bồn cầu là nguyên nhân trực tiếp gây tắc bể phốt. Theo khảo sát của Công ty Môi trường Đô thị Hà Nội năm 2023, có đến 62% trường hợp bể phốt bị tắc là do người dùng xả các vật thể lạ xuống bồn cầu. Những vật này không thể phân hủy sinh học, dễ mắc kẹt tại các khúc cua của ống dẫn hoặc tích tụ trong bể, làm giảm thể tích chứa và cản trở dòng chảy.
Ngoài ra, việc sử dụng quá nhiều hóa chất tẩy rửa mạnh như axit, xút, nước thông cống công nghiệp cũng làm chết các vi sinh vật có lợi trong bể phốt, khiến quá trình phân hủy chất thải bị đình trệ, dẫn đến tích tụ và tắc nghẽn.
3. Không hút bể phốt định kỳ
Bể phốt sau một thời gian sử dụng sẽ tích tụ một lượng lớn bùn cặn không thể phân hủy hết. Nếu không được hút bể phốt định kỳ, bùn cặn sẽ chiếm hết thể tích bể, làm giảm hiệu quả lắng lọc và gây tắc nghẽn. Theo khuyến cáo của Bộ Xây dựng, bể phốt hộ gia đình nên hút định kỳ 3-5 năm/lần, bể phốt công cộng hoặc nhà hàng, khách sạn nên hút 1-2 năm/lần. Tuy nhiên, thực tế nhiều hộ gia đình để 7-10 năm mới hút hoặc chỉ hút khi đã xảy ra tắc nghẽn, khiến sự cố trở nên nghiêm trọng hơn.
4. Ảnh hưởng của thời tiết và môi trường
Mùa mưa kéo dài, nước ngầm dâng cao hoặc bể phốt đặt ở vị trí thấp dễ bị ngập nước, làm giảm khả năng phân hủy của vi sinh vật, đồng thời tạo áp lực đẩy ngược nước thải lên trên, gây tắc nghẽn. Ngoài ra, các khu vực có nền đất yếu, bể phốt bị lún, nứt vỡ cũng khiến nước thải rò rỉ, bùn cặn không được giữ lại, làm giảm hiệu quả xử lý và tăng nguy cơ tắc nghẽn.
Dấu hiệu nhận biết bể phốt bị tắc
1. Nước thải thoát chậm hoặc trào ngược
Khi bể phốt bị tắc, nước thải từ bồn cầu, chậu rửa, sàn nhà vệ sinh sẽ thoát rất chậm, thậm chí trào ngược lên bề mặt. Đây là dấu hiệu dễ nhận biết nhất, thường xuất hiện khi bể đã đầy hoặc ống dẫn bị tắc nghẽn nghiêm trọng.
2. Xuất hiện mùi hôi nồng nặc
Mùi hôi từ bể phốt bốc lên qua các lỗ thoát nước, bồn cầu, đặc biệt vào buổi sáng hoặc khi trời nắng nóng, là dấu hiệu cho thấy hệ thống thông hơi bị tắc hoặc chất thải không được phân hủy triệt để. Theo nghiên cứu của Đại học Bách Khoa TP.HCM, nồng độ khí H2S trong nhà vệ sinh có bể phốt tắc có thể cao gấp 5-7 lần mức cho phép, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
3. Xuất hiện âm thanh lạ khi xả nước
Khi xả nước, nếu nghe thấy tiếng ùng ục, sủi bọt hoặc tiếng kêu lạ từ bồn cầu, chậu rửa, đó là dấu hiệu khí thải bị ứ đọng do tắc nghẽn đường ống hoặc bể phốt.
4. Cây cối quanh khu vực bể phốt phát triển bất thường
Nếu nhận thấy cây cối quanh khu vực bể phốt phát triển xanh tốt bất thường, có thể do nước thải rò rỉ ra ngoài, bể phốt bị nứt vỡ hoặc tắc nghẽn khiến nước không thoát được, thấm ra môi trường xung quanh.
Hậu quả khi bể phốt bị tắc kéo dài
1. Ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe
Bể phốt tắc nghẽn khiến nước thải không thoát được, gây tràn ngược, ô nhiễm môi trường sống, phát sinh mùi hôi thối, tạo điều kiện cho ruồi muỗi, vi khuẩn gây bệnh phát triển. Theo báo cáo của Sở Y tế TP.HCM năm 2021, các khu vực thường xuyên gặp sự cố tắc nghẽn bể phốt có tỷ lệ mắc các bệnh về đường tiêu hóa, hô hấp cao hơn 1,8 lần so với khu vực bình thường.
2. Gây hư hại công trình và tốn kém chi phí sửa chữa
Nước thải tràn ngược có thể làm hỏng sàn nhà, tường, thiết bị vệ sinh, gây ẩm mốc, xuống cấp công trình. Chi phí sửa chữa, thay thế thiết bị, hút bể phốt khẩn cấp thường cao gấp 2-3 lần so với bảo trì định kỳ. Theo khảo sát của Hiệp hội Xây dựng Việt Nam, chi phí sửa chữa một hệ thống bể phốt bị tắc nặng có thể lên tới 8-15 triệu đồng/lần, chưa kể các thiệt hại gián tiếp khác.
3. Ô nhiễm môi trường và nguồn nước ngầm
Bể phốt tắc nghẽn lâu ngày, nước thải rò rỉ ra môi trường sẽ gây ô nhiễm đất, nước ngầm, ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt của cộng đồng. Theo nghiên cứu của Viện Tài nguyên và Môi trường, tại các khu vực ngoại thành Hà Nội, 12% mẫu nước giếng khoan gần bể phốt bị tắc có hàm lượng Coliform vượt ngưỡng cho phép, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát dịch bệnh.
Phương pháp xử lý dứt điểm bể phốt bị tắc
1. Xử lý tắc bể phốt bằng phương pháp thủ công
Đối với các trường hợp tắc nhẹ do giấy vệ sinh, tóc, rác thải nhỏ, có thể sử dụng các dụng cụ thông tắc như pittong, dây lò xo thông cống, móc sắt để lấy vật cản ra khỏi ống dẫn. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ hiệu quả với các vật cản ở gần miệng ống, không giải quyết được tắc nghẽn sâu trong bể phốt.
2. Sử dụng hóa chất và chế phẩm vi sinh
Các loại hóa chất thông tắc như bột thông cống, dung dịch phân hủy hữu cơ, xút ăn da có thể giúp phân hủy một phần chất thải, làm tan mỡ, giấy vệ sinh. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng đúng liều lượng, tránh lạm dụng gây hại cho đường ống và môi trường. Hiện nay, các chế phẩm vi sinh như EM, Bio, Septic Tank Cleaner được khuyến khích sử dụng vì an toàn, giúp tăng cường hoạt động của vi sinh vật phân hủy chất thải, giảm nguy cơ tắc nghẽn lâu dài.
3. Hút bể phốt chuyên nghiệp
Khi bể phốt bị tắc nặng, đầy bùn cặn, cần liên hệ các đơn vị hút bể phốt chuyên nghiệp để xử lý triệt để. Các đơn vị này sử dụng xe hút bể phốt chuyên dụng, máy bơm công suất lớn, máy camera nội soi đường ống để xác định vị trí tắc nghẽn và hút sạch bùn cặn, rác thải. Thời gian hút bể phốt trung bình từ 1-2 giờ, giá hút bể phốt dao động từ 500.000 - 1.500.000 đồng cho hộ gia đình, tùy theo thể tích bể và mức độ tắc nghẽn.
4. Sửa chữa, nâng cấp hệ thống bể phốt
Đối với các bể phốt cũ, thiết kế không đạt chuẩn, thường xuyên bị tắc nghẽn, nên xem xét nâng cấp, cải tạo hoặc xây mới theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật. Việc bổ sung thêm ngăn lắng, lắp đặt hệ thống thông hơi, thay thế ống dẫn lớn hơn, sử dụng vật liệu chống thấm sẽ giúp tăng hiệu quả xử lý và giảm nguy cơ tắc nghẽn lâu dài.
Chi tiết quy trình hút bể phốt tại Hà Nội chuyên nghiệp, uy tín, hiệu quả.
5. Ứng dụng công nghệ hiện đại trong xử lý bể phốt
Hiện nay, nhiều đơn vị đã ứng dụng công nghệ hút bể phốt không đục phá, sử dụng máy nén khí, máy rung sóng siêu âm, camera nội soi để xác định chính xác vị trí tắc nghẽn và xử lý nhanh chóng, không gây ảnh hưởng đến kết cấu công trình. Công nghệ này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và đảm bảo vệ sinh môi trường.
| Phương pháp | Ưu điểm | Nhược điểm | Chi phí (VNĐ) | Hiệu quả |
|---|---|---|---|---|
| Thủ công (pittong, dây lò xo) | Đơn giản, rẻ, dễ thực hiện | Chỉ xử lý tắc nhẹ, không triệt để | 0 - 200.000 | 30-50% |
| Hóa chất, chế phẩm vi sinh | Dễ sử dụng, an toàn với vi sinh vật (nếu dùng vi sinh) | Cần thời gian, không xử lý tắc nặng | 50.000 - 300.000 | 50-70% |
| Hút bể phốt chuyên nghiệp | Xử lý triệt để, nhanh chóng | Chi phí cao, cần thuê dịch vụ | 500.000 - 1.500.000 | 90-100% |
| Sửa chữa, nâng cấp hệ thống | Giải quyết tận gốc, phòng ngừa lâu dài | Chi phí lớn, cần thời gian thi công | 5.000.000 - 20.000.000 | 100% |
| Công nghệ hiện đại (nội soi, sóng siêu âm) | Không đục phá, nhanh, sạch | Chi phí cao, cần thiết bị chuyên dụng | 1.000.000 - 3.000.000 | 95-100% |
Biện pháp phòng ngừa tắc nghẽn bể phốt hiệu quả
1. Thiết kế, xây dựng bể phốt đúng tiêu chuẩn
Khi xây dựng mới hoặc cải tạo bể phốt, cần tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật về thể tích (tối thiểu 2-3m3 cho hộ gia đình 4-6 người), số ngăn (ít nhất 2 ngăn), độ dốc ống dẫn (1-2%), lắp đặt hệ thống thông hơi và sử dụng vật liệu chống thấm tốt. Nên tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc đơn vị thi công uy tín để đảm bảo chất lượng công trình.
2. Thay đổi thói quen sử dụng và ý thức bảo vệ hệ thống
- Không xả rác thải không phân hủy (băng vệ sinh, tã lót, bao cao su, vải vụn, tóc...) vào bồn cầu.
- Chỉ sử dụng lượng giấy vệ sinh vừa đủ, ưu tiên loại giấy dễ phân hủy.
- Hạn chế sử dụng hóa chất tẩy rửa mạnh, ưu tiên chế phẩm vi sinh để bảo vệ hệ vi sinh vật trong bể phốt.
- Định kỳ kiểm tra, vệ sinh các lỗ thoát nước, ống dẫn để phát hiện sớm dấu hiệu tắc nghẽn.
3. Hút bể phốt định kỳ theo khuyến cáo
Chủ động liên hệ các đơn vị hút bể phốt uy tín để bảo trì định kỳ, tránh để bể đầy mới xử lý. Nên lưu lại lịch hút bể phốt, kiểm tra thể tích bùn cặn sau mỗi lần hút để điều chỉnh thời gian phù hợp.
4. Sử dụng chế phẩm vi sinh bổ sung định kỳ
Định kỳ bổ sung chế phẩm vi sinh giúp tăng cường hoạt động phân hủy chất thải, giảm mùi hôi, hạn chế tích tụ bùn cặn và nguy cơ tắc nghẽn. Các sản phẩm như EM, Bio, Septic Tank Cleaner có thể sử dụng 1-2 tháng/lần, tùy theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
5. Lựa chọn đơn vị hút bể phốt chuyên nghiệp, uy tín
Khi cần hút bể phốt, nên lựa chọn các đơn vị có giấy phép hoạt động, trang thiết bị hiện đại, quy trình làm việc minh bạch, có hợp đồng và hóa đơn rõ ràng. Tránh sử dụng các dịch vụ giá rẻ, không rõ nguồn gốc, dễ gặp phải tình trạng hút không triệt để, gây tắc nghẽn trở lại sau thời gian ngắn.
Những lưu ý quan trọng khi xử lý và bảo trì bể phốt
Để đảm bảo hiệu quả xử lý và kéo dài tuổi thọ của bể phốt, người sử dụng cần lưu ý một số điểm sau:
- Không tự ý đục phá hay sửa chữa bể phốt khi chưa có chuyên môn: Việc này có thể làm hỏng kết cấu, gây rò rỉ hoặc làm giảm hiệu quả xử lý nước thải.
- Tránh xả các vật thể cứng, khó phân hủy: Các vật như kim loại, nhựa, vải vụn, tóc rối cần được thu gom và xử lý riêng, không xả xuống bồn cầu.
- Kiểm tra định kỳ hệ thống thông hơi: Hệ thống thông hơi thông suốt giúp khí thải thoát ra ngoài, giảm mùi hôi và áp lực trong bể, hạn chế tắc nghẽn.
- Không sử dụng hóa chất tẩy rửa mạnh quá mức: Hóa chất có thể tiêu diệt vi sinh vật có lợi, làm giảm khả năng phân hủy chất thải tự nhiên trong bể.
- Ghi chép lịch sử hút bể phốt và bảo trì: Việc này giúp theo dõi tình trạng bể, lên kế hoạch bảo trì phù hợp, tránh để bể đầy gây tắc nghẽn nghiêm trọng.
- Phối hợp với đơn vị chuyên nghiệp khi xử lý sự cố: Khi phát hiện dấu hiệu tắc nghẽn hoặc hư hỏng, nên liên hệ ngay đơn vị uy tín để xử lý kịp thời, tránh kéo dài gây hậu quả nghiêm trọng.
Tìm hiểu thêm Các bước trong kỹ thuật hút bể phốt hiện đại bạn nên biết.
Kết luận
Bể phốt là bộ phận quan trọng trong hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống và sức khỏe con người. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây tắc nghẽn, nhận biết dấu hiệu sớm và áp dụng các phương pháp xử lý phù hợp sẽ giúp khắc phục triệt để sự cố, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường. Đồng thời, duy trì thói quen sử dụng hợp lý, bảo trì định kỳ và lựa chọn đơn vị thi công, hút bể phốt uy tín là yếu tố then chốt để phòng ngừa tắc nghẽn hiệu quả. Hãy chủ động chăm sóc hệ thống bể phốt của bạn để đảm bảo không gian sống luôn sạch sẽ, an toàn và bền vững.
Hotline/Zalo: 0975.679.055
