Bể phốt không thoát nước: Nguyên nhân và cách xử lý triệt để

Bể phốt là một phần không thể thiếu trong hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt của mỗi gia đình, tòa nhà, khu công nghiệp. Tuy nhiên, tình trạng bể phốt không thoát nước hoặc thoát nước chậm là vấn đề phổ biến, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng như mùi hôi, tắc nghẽn đường ống, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày. Theo thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM năm 2022, có tới 38% hộ dân từng gặp sự cố bể phốt không thoát nước trong vòng 5 năm gần nhất. Để xử lý triệt để, cần hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và áp dụng các giải pháp chuyên sâu, phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Nhận diện dấu hiệu bể phốt không thoát nước

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu bể phốt không thoát nước giúp giảm thiểu rủi ro và chi phí sửa chữa. Một số dấu hiệu điển hình bao gồm:

• Nước xả bồn cầu rút chậm: Khi xả nước, nước trong bồn cầu không rút hoặc rút rất chậm, có thể kèm theo hiện tượng trào ngược.
• Mùi hôi nồng nặc: Mùi hôi bốc lên từ các miệng cống, bồn cầu, đặc biệt vào sáng sớm hoặc sau khi sử dụng nhiều.
• Nước thải tràn ra ngoài: Quan sát thấy nước thải tràn ra khu vực quanh bể phốt, sân vườn hoặc nền nhà.
• Âm thanh lạ khi xả nước: Nghe thấy tiếng ục ục hoặc tiếng khí thoát ra khi xả nước.
• Đường ống thoát nước phụ bị tắc: Các đường ống phụ như ống thoát nước rửa chén, lavabo cũng bị ảnh hưởng, nước thoát chậm hoặc không thoát.

Theo khảo sát của Công ty Môi trường Đô thị Hà Nội năm 2023, 65% trường hợp bể phốt không thoát nước đều xuất hiện đồng thời từ 2 dấu hiệu trở lên, trong đó mùi hôi và nước rút chậm là phổ biến nhất.

Tìm hiểu ngay nguyên nhân bể phốt nhanh đầy thường gặp trong gia đình.

Nguyên nhân bể phốt không thoát nước

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng bể phốt không thoát nước, mỗi nguyên nhân lại đòi hỏi phương án xử lý khác nhau. Dưới đây là phân tích chuyên sâu các nguyên nhân thường gặp:

1. Bể phốt đầy hoặc bùn tích tụ quá mức

Theo tiêu chuẩn thiết kế, bể phốt cần hút định kỳ 3-5 năm/lần đối với hộ gia đình 4-6 người. Tuy nhiên, thực tế nhiều gia đình để 7-10 năm mới hút, dẫn đến bùn cặn tích tụ, chiếm hết thể tích bể, làm giảm khả năng lắng lọc và gây tắc nghẽn. Số liệu từ Công ty Thoát nước Đô thị TP.HCM cho thấy, 80% bể phốt gặp sự cố không thoát nước là do bùn đầy vượt quá 70% thể tích bể.

2. Tắc nghẽn đường ống dẫn vào hoặc ra bể phốt

Đường ống dẫn nước thải vào hoặc ra khỏi bể phốt có thể bị tắc do vật thể lạ (giẻ lau, băng vệ sinh, tóc, bao cao su, giấy vệ sinh không phân hủy), hoặc do cặn bám lâu ngày. Đặc biệt, các khúc cua, đoạn nối, ống có đường kính nhỏ (<90mm) rất dễ bị tắc nghẽn. Theo báo cáo của Hiệp hội Cấp thoát nước Việt Nam, 22% sự cố tắc bể phốt là do tắc nghẽn đường ống.

3. Thiết kế bể phốt không đạt chuẩn

Nhiều công trình xây dựng bể phốt không đúng tiêu chuẩn kỹ thuật: thể tích nhỏ, thiếu ngăn lắng, ngăn lọc, không có ống thông hơi, hoặc đặt sai vị trí ống vào/ra. Điều này khiến quá trình phân hủy kém hiệu quả, dễ gây tắc nghẽn. Ví dụ, bể phốt chỉ có 1 ngăn thay vì 2-3 ngăn, hoặc không có ống thông hơi, dẫn đến khí metan tích tụ, cản trở dòng chảy nước thải.

4. Vi sinh vật trong bể phốt bị suy giảm

Vi sinh vật đóng vai trò phân hủy chất hữu cơ trong bể phốt. Việc sử dụng hóa chất tẩy rửa mạnh, đổ dầu mỡ, thuốc diệt khuẩn vào bồn cầu sẽ tiêu diệt vi sinh vật, làm giảm hiệu quả phân hủy, gây tắc nghẽn nhanh chóng. Theo nghiên cứu của Viện Công nghệ Môi trường, chỉ cần 1 lít nước tẩy Javel có thể làm giảm 80% mật độ vi sinh vật trong bể phốt 2m³.

5. Ảnh hưởng của mực nước ngầm và thời tiết

Ở những khu vực có mực nước ngầm cao, nước có thể thấm ngược vào bể phốt, làm tăng thể tích nước, giảm khả năng lắng lọc. Mùa mưa kéo dài cũng khiến bể phốt nhanh đầy, nước thải khó thoát. Số liệu tại các khu vực ven sông Hồng, tỷ lệ bể phốt gặp sự cố vào mùa mưa tăng 1,5 lần so với mùa khô.

6. Lỗi thi công, vật liệu kém chất lượng

Việc sử dụng vật liệu xây dựng không đảm bảo, thi công ẩu (nứt bể, rò rỉ, lún sụt) cũng khiến bể phốt không hoạt động đúng chức năng, nước thải không thoát được hoặc thấm ra ngoài, gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Phương pháp xử lý triệt để bể phốt không thoát nước

Để xử lý triệt để tình trạng bể phốt không thoát nước, cần xác định đúng nguyên nhân và áp dụng giải pháp phù hợp. Dưới đây là các phương pháp chuyên sâu, được các chuyên gia môi trường khuyến nghị:

1. Hút bể phốt định kỳ và đúng kỹ thuật

Hút bể phốt là giải pháp cơ bản, hiệu quả nhất khi bể đầy hoặc bùn cặn tích tụ quá mức. Nên chọn đơn vị uy tín, sử dụng xe hút bể phốt chuyên dụng, đảm bảo hút sạch bùn cặn ở đáy và các ngăn bể. Thời gian hút bể phốt trung bình cho bể 3m³ là 30-45 phút. Sau khi hút, nên bổ sung men vi sinh để tái tạo hệ vi sinh vật.

• Lưu ý: Không nên tự ý mở nắp bể phốt để tránh nguy cơ ngạt khí metan, ngộ độc.
• Chu kỳ hút khuyến nghị: 3-5 năm/lần đối với hộ gia đình, 1-2 năm/lần đối với nhà hàng, khách sạn, trường học.

2. Thông tắc đường ống bằng thiết bị chuyên dụng

Nếu nguyên nhân do tắc nghẽn đường ống, cần sử dụng máy thông tắc  lò xo, máy thông  áp lực nước cao hoặc hóa chất chuyên dụng (không độc hại) để làm sạch đường ống. Đối với vật cứng, có thể phải tháo rời từng đoạn ống để lấy dị vật ra ngoài.

• Máy thông tắc lò xo: Hiệu quả với tắc nghẽn do tóc, giấy, cặn bám.
• Máy áp lực nước: Phù hợp với đường ống dài, nhiều khúc cua.
• Hóa chất thông tắc: Chỉ dùng loại chuyên dụng, không ăn mòn ống, không gây hại vi sinh vật.

3. Cải tạo, nâng cấp bể phốt theo tiêu chuẩn

Đối với bể phốt cũ, thiết kế không đạt chuẩn, nên cải tạo bằng cách xây thêm ngăn lắng, ngăn lọc, lắp đặt ống thông hơi, tăng thể tích bể. Tiêu chuẩn bể phốt hộ gia đình tối thiểu 2-3 ngăn, thể tích 2-4m³ cho 4-6 người. Ống vào/ra nên đặt lệch nhau, ống ra cao hơn đáy bể 40-50cm để tránh cuốn bùn ra ngoài.

• Ống thông hơi: Đường kính ống thông hơi tối thiểu 60mm, cao hơn mái nhà, giúp thoát khí metan an toàn.
• Vật liệu xây dựng: Nên dùng bê tông cốt thép, chống thấm tốt, tránh nứt vỡ.

4. Bổ sung men vi sinh, tái tạo hệ vi sinh vật

Sau khi hút bể hoặc sử dụng hóa chất tẩy rửa, nên bổ sung men vi sinh chuyên dụng (dạng bột hoặc nước) để phục hồi hệ vi sinh vật, tăng hiệu quả phân hủy chất hữu cơ, giảm mùi hôi và nguy cơ tắc nghẽn. Theo thử nghiệm của Viện Công nghệ Sinh học, bổ sung 1 gói men vi sinh 200g cho bể 3m³ giúp tăng tốc độ phân hủy lên 1,7 lần so với không dùng men.

5. Xử lý ảnh hưởng của mực nước ngầm, thời tiết

Ở khu vực mực nước ngầm cao, nên xây bể phốt nổi hoặc bán nổi, sử dụng vật liệu chống thấm, lắp đặt hệ thống thoát nước mưa riêng biệt để tránh nước mưa tràn vào bể phốt. Định kỳ kiểm tra, bảo dưỡng bể vào đầu và cuối mùa mưa để phát hiện sớm sự cố.

Xem Thêm Dấu Hiệu Hầm Cầu Bị Đầy Bạn Tuyệt Đối Không Nên Bỏ Qua.

6. Sửa chữa, chống thấm, gia cố bể phốt

Khi phát hiện bể phốt bị nứt, rò rỉ, cần tiến hành chống thấm, gia cố bằng vật liệu chuyên dụng (keo chống thấm, vữa xi măng polymer, màng chống thấm). Đối với bể cũ, có thể lót thêm lớp composite hoặc xây lại bể mới nếu hư hỏng nặng.

7. Áp dụng công nghệ xử lý nước thải tiên tiến

Đối với các khu công nghiệp, tòa nhà lớn, nên áp dụng công nghệ xử lý nước thải hiện đại như bể tự hoại cải tiến, bể UASB, MBBR, SBR... giúp tăng hiệu quả xử lý, giảm nguy cơ tắc nghẽn, kéo dài tuổi thọ hệ thống.

Biện pháp phòng ngừa bể phốt không thoát nước

Phòng ngừa luôn là giải pháp tối ưu, giúp tiết kiệm chi phí và bảo vệ sức khỏe. Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả gồm:

• Hút bể phốt định kỳ theo khuyến nghị, không để bể đầy mới xử lý.
• Không đổ rác, vật cứng, dầu mỡ, hóa chất tẩy rửa mạnh vào bồn cầu, cống thoát nước.
• Bổ sung men vi sinh định kỳ 3-6 tháng/lần để duy trì hệ vi sinh vật.
• Kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống ống dẫn định kỳ, thay thế ống cũ, ống nhỏ.
• Thiết kế, xây dựng bể phốt đúng tiêu chuẩn ngay từ đầu, sử dụng vật liệu chất lượng.
• Lắp đặt ống thông hơi cho bể phốt, đảm bảo thoát khí an toàn.

Lưu ý khi sử dụng và bảo trì bể phốt để tránh sự cố

• Hạn chế đổ các chất không phân hủy: Tránh đổ giấy vệ sinh không tan, dầu mỡ, thức ăn thừa, vật dụng nhựa, kim loại hoặc hóa chất tẩy rửa mạnh vào hệ thống thoát nước.
• Sử dụng đúng loại men vi sinh: Thường xuyên bổ sung men vi sinh bể phốt chuyên dụng để duy trì hệ vi sinh vật có lợi, giúp phân hủy chất hữu cơ hiệu quả, giảm mùi hôi và ngăn ngừa tắc nghẽn.
• Kiểm tra định kỳ hệ thống: Thường xuyên kiểm tra đường ống, nắp chờ hút bể phốt và các bộ phận liên quan để phát hiện sớm các dấu hiệu hư hỏng, tắc nghẽn hoặc rò rỉ.
• Không tự ý sửa chữa khi chưa có chuyên môn: Việc mở nắp bể phốt hoặc sửa chữa không đúng cách có thể gây nguy hiểm do khí độc metan và làm hư hỏng hệ thống.
• Giữ vệ sinh khu vực xung quanh bể phốt: Vệ sinh sạch sẽ khu vực quanh bể để tránh nước thải tràn ra ngoài, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe gia đình.

Chi tiết quy trình hút bể phôt tại Hà Nội đơn giản, chuẩn khoa học.

Kết luận

Hotline/Zalo: 0975.679.055