Hướng dẫn xử lý bể phốt trào ngược tại nhà đơn giản

Bể phốt trào ngược là một trong những sự cố phổ biến và gây nhiều phiền toái cho các hộ gia đình, đặc biệt tại các khu vực đô thị có hệ thống thoát nước phức tạp. Khi bể phốt bị trào ngược, không chỉ gây mùi hôi khó chịu mà còn tiềm ẩn nguy cơ lây lan các bệnh truyền nhiễm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày. Việc xử lý bể phốt trào ngược tại nhà đòi hỏi sự hiểu biết về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết cũng như các phương pháp khắc phục hiệu quả, an toàn và tiết kiệm chi phí. Bài viết này cung cấp hướng dẫn chi tiết, chuyên sâu về cách xử lý bể phốt trào ngược tại nhà, giúp bạn chủ động ứng phó và phòng ngừa sự cố này một cách hiệu quả nhất.

Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết bể phốt trào ngược

Nguyên nhân phổ biến gây trào ngược bể phốt

Bể phốt trào ngược thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là tình trạng bể phốt bị đầy do không hút định kỳ. Theo thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM năm 2022, có tới 68% các trường hợp bể phốt trào ngược là do không thực hiện hút bể phốt trong vòng 3-5 năm. Ngoài ra, việc xả rác thải không phân hủy như khăn giấy, băng vệ sinh, tã lót, tóc, dầu mỡ… xuống bồn cầu cũng là nguyên nhân khiến hệ thống thoát nước bị tắc nghẽn, dẫn đến trào ngược. Một số nguyên nhân khác bao gồm: thiết kế bể phốt không đúng tiêu chuẩn, hệ thống ống dẫn bị vỡ, lún, hoặc lắp đặt sai kỹ thuật, mực nước ngầm dâng cao vào mùa mưa gây áp lực lên bể phốt, sử dụng hóa chất tẩy rửa mạnh làm chết vi sinh vật phân hủy trong bể.

Dấu hiệu nhận biết bể phốt trào ngược

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu bể phốt trào ngược giúp giảm thiểu thiệt hại và xử lý kịp thời. Một số dấu hiệu điển hình gồm:

• Nước thải trào ngược lên bồn cầu, cống thoát sàn: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất, thường xuất hiện khi xả nước nhưng nước không thoát mà dâng ngược trở lại.
• Mùi hôi thối nồng nặc quanh khu vực nhà vệ sinh: Mùi khí metan, amoniac đặc trưng của chất thải hữu cơ phân hủy bốc lên mạnh, lan tỏa khắp nhà.
• Nước xả chậm, xuất hiện bọt khí: Khi xả nước, nước rút rất chậm, kèm theo hiện tượng nổi bọt khí hoặc tiếng kêu ục ục bất thường.
• Xuất hiện vết ố vàng quanh miệng cống, bồn cầu: Chất thải trào ngược để lại vết bẩn, ố vàng khó tẩy rửa.
• Côn trùng như ruồi, gián, muỗi xuất hiện nhiều: Môi trường ẩm ướt, ô nhiễm là điều kiện lý tưởng cho côn trùng sinh sôi.

Quy trình xử lý bể phốt trào ngược tại nhà

Chuẩn bị dụng cụ và bảo hộ an toàn

Trước khi tiến hành xử lý, cần chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ và trang bị bảo hộ để đảm bảo an toàn cho bản thân và hạn chế lây nhiễm vi khuẩn. Danh sách các vật dụng cần thiết bao gồm:

• Găng tay cao su dày (loại dài đến khuỷu tay)
• Khẩu trang y tế hoặc khẩu trang than hoạt tính
• Ủng cao su
• Kính bảo hộ
• Xô, chậu nhựa
• Cây thụt bồn cầu (pit-tông)
• Dụng cụ thông tắc lò xo (dây thông cống)
• Chất thông tắc chuyên dụng hoặc men vi sinh
• Đèn pin, đèn soi
• Chất khử mùi, dung dịch sát khuẩn

Thời gian chuẩn bị trung bình từ 10-15 phút, tùy vào điều kiện thực tế và mức độ trào ngược.

Các bước xử lý bể phốt trào ngược tại nhà

Quy trình xử lý bể phốt trào ngược tại nhà cần tuân thủ theo các bước khoa học, đảm bảo hiệu quả và an toàn:

1. Khóa nguồn nước và ngắt điện khu vực liên quan: Đảm bảo không có nước mới chảy vào hệ thống, tránh nguy cơ điện giật khi xử lý gần ổ cắm, thiết bị điện.
2. Kiểm tra mức độ trào ngược: Xác định vị trí trào ngược (bồn cầu, cống sàn, ống thoát nước), mức độ nước thải dâng cao để lựa chọn phương pháp xử lý phù hợp.
3. Thông tắc sơ bộ bằng pit-tông hoặc dây lò xo: Đặt pit-tông vào miệng bồn cầu/cống, dùng lực đẩy mạnh liên tục 10-15 lần để tạo áp lực đẩy chất thải xuống. Nếu không hiệu quả, sử dụng dây lò xo luồn sâu vào ống, xoay đều để phá vỡ điểm tắc.
4. Sử dụng hóa chất thông tắc hoặc men vi sinh: Đổ hóa chất thông tắc chuyên dụng (theo hướng dẫn trên bao bì, thường 1-2 gói/lần) hoặc men vi sinh (1-2 lít) vào bồn cầu/cống, đợi 2-4 giờ để hóa chất phân hủy chất thải, làm thông đường ống. Lưu ý không sử dụng đồng thời hóa chất mạnh và men vi sinh để tránh phản ứng hóa học không mong muốn.
5. Xả nước kiểm tra: Sau khi xử lý, xả nước mạnh để kiểm tra độ thông thoáng. Nếu nước rút nhanh, không còn trào ngược là đã thành công.
6. Khử mùi và vệ sinh khu vực: Dùng dung dịch sát khuẩn lau sạch sàn, tường, các vật dụng tiếp xúc với nước thải. Sử dụng chất khử mùi chuyên dụng để loại bỏ hoàn toàn mùi hôi.

Thời gian xử lý trung bình cho các trường hợp nhẹ là 1-2 giờ, trường hợp nặng có thể kéo dài 3-5 giờ hoặc cần gọi dịch vụ chuyên nghiệp.

Những lưu ý quan trọng khi xử lý bể phốt trào ngược

Đảm bảo an toàn sức khỏe và môi trường

Trong quá trình xử lý bể phốt trào ngược, cần đặc biệt chú ý đến vấn đề an toàn sức khỏe. Nước thải trào ngược chứa nhiều vi khuẩn, virus gây bệnh như E.coli, Salmonella, Hepatitis A… có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp. Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, nên sử dụng đầy đủ găng tay, khẩu trang, kính bảo hộ và rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng diệt khuẩn sau khi hoàn thành công việc. Không để trẻ em, người già hoặc người có sức đề kháng yếu tiếp xúc với khu vực đang xử lý. Ngoài ra, cần đảm bảo thông gió tốt cho khu vực nhà vệ sinh, tránh để mùi hôi tích tụ lâu ngày gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp.

Không sử dụng hóa chất mạnh bừa bãi

Việc lạm dụng hóa chất thông tắc mạnh như acid, kiềm có thể gây hư hại hệ thống ống dẫn, làm chết vi sinh vật có lợi trong bể phốt, dẫn đến mất cân bằng sinh học và giảm hiệu quả phân hủy chất thải. Theo nghiên cứu của Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng năm 2021, sử dụng hóa chất mạnh liên tục trong 6 tháng làm giảm 40% hiệu suất phân hủy của bể phốt. Chỉ nên dùng hóa chất khi thực sự cần thiết, tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn của nhà sản xuất. Ưu tiên sử dụng men vi sinh hoặc các sản phẩm thân thiện với môi trường để bảo vệ hệ thống thoát nước lâu dài.

Không tự ý tháo lắp, đập phá bể phốt

Một số trường hợp bể phốt trào ngược nặng, người dùng tự ý tháo lắp, đập phá bể phốt hoặc ống dẫn có thể gây hư hỏng nghiêm trọng, làm rò rỉ nước thải ra môi trường, ảnh hưởng đến kết cấu nhà ở. Theo khảo sát của Hiệp hội Cấp thoát nước Việt Nam, 12% các sự cố bể phốt phát sinh chi phí sửa chữa cao gấp 3-5 lần do người dân tự ý can thiệp không đúng kỹ thuật. Khi gặp sự cố phức tạp, nên liên hệ các đơn vị chuyên nghiệp có đầy đủ thiết bị và kinh nghiệm để xử lý triệt để, an toàn.

Ghi chú lịch hút bể phốt định kỳ

Để phòng ngừa sự cố trào ngược tái diễn, cần xây dựng thói quen hút bể phốt định kỳ. Theo khuyến cáo của các chuyên gia môi trường, thời gian hút bể phốt tối ưu cho hộ gia đình 4-6 người là 3-5 năm/lần, đối với nhà hàng, khách sạn, trường học nên 1-2 năm/lần. Ghi chú lịch hút bể phốt vào sổ tay hoặc điện thoại để chủ động liên hệ dịch vụ khi đến hạn, tránh để bể phốt quá đầy mới xử lý.

Phòng ngừa bể phốt trào ngược hiệu quả

Thay đổi thói quen sử dụng và bảo dưỡng hệ thống

Để hạn chế tối đa nguy cơ bể phốt trào ngược, mỗi gia đình cần thay đổi thói quen sử dụng nhà vệ sinh và bảo dưỡng hệ thống thoát nước. Không xả các loại rác thải không phân hủy như băng vệ sinh, tã lót, khăn giấy, tóc, dầu mỡ… xuống bồn cầu hoặc cống. Lắp đặt lưới lọc rác tại các miệng cống sàn, bồn rửa để ngăn chặn vật thể lạ rơi vào đường ống. Định kỳ kiểm tra, vệ sinh ống dẫn, bể phốt, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để xử lý kịp thời. Sử dụng men vi sinh bổ sung hàng tháng giúp tăng cường khả năng phân hủy chất thải, giảm mùi hôi và nguy cơ tắc nghẽn.

Lựa chọn thiết kế bể phốt đúng tiêu chuẩn

Khi xây dựng hoặc cải tạo nhà ở, cần chú trọng thiết kế bể phốt đúng tiêu chuẩn kỹ thuật. Theo TCVN 10333-1:2014, bể phốt cho hộ gia đình nên có dung tích tối thiểu 2-3m³, gồm 2-3 ngăn, đảm bảo thời gian lưu nước thải tối thiểu 24-48 giờ để vi sinh vật phân hủy hiệu quả. Ống dẫn nước thải nên sử dụng vật liệu chịu lực, chống ăn mòn, lắp đặt độ dốc hợp lý (tối thiểu 2-3%) để nước thải chảy tự nhiên, tránh ứ đọng. Bể phốt cần có nắp kiểm tra, lỗ thông hơi để dễ dàng bảo trì, hút bùn định kỳ.

Chủ động liên hệ dịch vụ chuyên nghiệp khi cần thiết

Trong trường hợp bể phốt trào ngược nghiêm trọng, đã thử các biện pháp tại nhà nhưng không hiệu quả, cần chủ động liên hệ các đơn vị hút bể phốt, thông t